به نقل از «ایسنا»

حکومت ترشیز؛  بهانه قتل دو خان بزرگ خراسان

تاریخ انتشار: ۱۴ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۳۱۰۲۶

ایسنا/خراسان رضوی اسحاق‌خان قرائی از خوانین مقتدر و متنفذ خراسان، چندسالی بود مستقیم و غیرمستقیم خوانین خراسان را علیه محمد ولی میرزا، استاندار، به مخالفت وا می‌داشت. از آن جمله در سال ۱۲۲۸ هجری قمری به تحریک او خوانین ایلخی اسبان استاندار را در مراتع چناران به غارت بردند.  سپس به اتفاق سایر خوانین و نیروهای محلی شهر مشهد را به تصرف درآورد و خود را فرمان‌فرمای خراسان خواند و در استانداری به حکومت نشست ولی خوانین و مردم از او پیروی نکردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اسحاق‌خان در پی بروز مخالفت‌ها ناگزیر از محمدولی میرزا عذرخواهی نمود و استانداری را ترک کرد.

در همین خصوص یک پژوهشگر تاریخ در گفت و گو با ایسنا با اشاره به مطلب فوق به سرگذشت اسحاق‌خان قرائی و مصطفی قلی‌خان میش مست به عنوان دو نفر از خوانین خراسان اشاره و گفت: اسحاق‌خان در سال ۱۲۳۱ هجری قمری بار دیگر عزم جزم نمود تا محمدولی میرزا را براندازد و دیگری را به جای او بنشاند او برای اجرای منظور خود پسر بزرگش حسنعلی‌خان را با اعتبارات بسیار به تهران فرستاد و ظاهرا این‌طور عنوان کرد که برای درخواست حکومت ترشیز (کاشمر) به تهران رفته، حال آنکه باطنا به قصد مذاکره با مقامات مهم مرکز و جلب موافقت آنها به تغییر استاندار به آنجا رفته بود.

علی اصغر رستمی افزود: هرچند مرکز با عزل محمد ولی میرزا موافقت نکرد ولی حکومت کاشمر را به حسنعلی‌خان واگذار کرد. وی پس از بازگشت از تهران بدون اعتنا به استاندار خراسان و ملاقات او به محل حکومتی خود رفت. محمد ولی میرزا از بی‌اعتنایی حسنعلی‌خان سخت مکدر شد و پدر و پسر را به نزد خود فرا خواند. هر دو این دعوت را پذیرفتند و به استانداری آمدند ولی بر اثر کدورتی که به استاندار داشتند، آن طوری که باید و شاید احترامی به استاندار نگذاشتند، به خصوص حسنعلی‌خان با استاندار با درشتی و بی‌احترامی برخورد کرد و صحبت نمود.

وی خاطرنشان کرد: محمد ولی میرزا با توجه به سابقه اعمال سوء و تحریکات و اقدامات اسحاق‌خان بر علیه خود کینه او را به دل گرفته بود، برخورد و حرکات اهانت‌آمیز پدر و پسر را تحمل نکرد و خشمگین شد او به فراشان و مامورین ایالتی امر نمود اسحاق‌خان و پسرش حسنعلی‌خان را به دار آویزند که بلافاصله امر او اجرا شد و اسحاق‌خان و پسرش حسنعلی‌خان اعدام شدند

حکایت تبعید حاکم ترشیز

این تاریخ شناس ادامه داد: مصطفی قلی‌خان میش مست حاکم ترشیز پسر عبدالعلی‌خان، از خوانین و بزرگان خراسان از اطاعت استاندار خراسان و دولت سر برتافته و روی به نافرمانی گذارد. هر وقت او را به مشهد و تهران احضار می‌نمودند، از ترس آن‌که مبادا گرفتار شود، از اجرای امر خودداری می‌نمود، چون شکایت و مخالفت جمعی از مردم از تعدیات او بهانه‌ای برای تغییرش فراهم آورده بود. محمدولی میرزا استاندار خراسان در سال ۱۲۲۴ هجری قمری او را دستگیر و به تهران تبعید نمود.

وی با بیان اینکه براساس آنچه در تهران آمده مصطفی قلی‌خان مدت ۲۰ سال در تهران و قم اقامت داشت و تحت نظر بود، اظهار کرد: در مدت حضورش در قم، خود را به میرزا ابوالقاسم‌گیلانی‌قمی، که روحانی بزرگ و پیشوای مذهبی آن دوران قم بود و در فتحعلی‌شاه نفوذ داشت، نزدیک کرد. وضع او مورد توجه میرزاقمی قرار گرفت و در ضمن نامه‌ای برای فتحعلی‌شاه برای آزادی او پا درمیانی کرد.

رستمی در خصوص جوابی که فتحعلی‌شاه به وی چنین نوشته بود افزود: «از آن جمله یکی امر مصطفی‌قلی‌ترشیزی است که ۷ سال پی پسر طریق خلاف ما گشت و به توهمی باطل باعث خرابی ولایات و تضییع نفوس و سنگ دماء مسلمانان شد و آن همه رنج و خسروان از مخالفت او بردیم و به هیچ‌گونه او را نیازردیم. نفس موسوی با قوت نبوی از پی عفو گوسفندی که به خلاف راعی آن گامی چند برداشت مستحق چندان جزا شد. از این پس نیز بر حسب تمنای آن جناب او را پی‌کفاف معاش نخواهیم گذاشت»

رستمی بیان کرد: سال ۱۲۴۴ هجری قمری شاهزاده احمدعلی‌میرزا به استانداری خراسان منصوب شد و وسایل آزادی مصطفی‌قلی‌خان‌میش‌مست را پس از ۲۰ سال اقامت اجباری در تبعید فراهم ساخت و او را همراه خود به مشهد آورد و مجددا به حکومت ترشیز منصوب و به آن جا اعزام نمود. ''

درآمد ترشیز در عهد صفوی

وی ادامه داد: در تذکره‌الملوک، که از اسناد مهم مالی پایان دوره صفوی است، صورتی از درآمد عمومی مملکت ذکر شده که براساس آن در آمد حاکم نشین ترشیز ۹۹۴ تومان، ۲۹۷۴۲ دینار ذکر شده که از تربت‌حیدریه هم بالاتر است.

این تاریخ شناس با بیان اینکه ترشیز در گذر تاریخ به دلیل حاصلخیزی سرزمین به عنوان انبار غله و میوه معروف بوده است، گفت: در دوره صفویه توجه خاصی به این منطقه معطوف شده است. شاهان صفوی خود را از اعقاب سیدحمزه بن موسی الکاظم(ع) می‌دانند به همین دلیل باغی بر گرد حرم آن امامزاده ایجاد نموده‌اند که اینک به باغمزار شهره است.

پیشینه حوزه علمیه 

وی در ادامه در خصوص پیشینه حوزه علمیه کاشمر گفت: پیشینه حوزه علمیه کاشمر به گذشته‌های دور برمی‌گردد. این حوزه تا نیمه قرن هفتم هجری یعنی روزگار تهاجم مغولان به خراسان و تخریب نیشابور و شهرهای تابعه آن، مانند ترشیز (که بعد از تعریب «طرثیث»، خوانده می‌شد.) دارای حوزه‌ای فعال بوده است.

رستمی بیان کرد: مرحوم آیت‌الله سعیدی روحانی نام‌آور کاشمری این‌گونه اظهار نظر می‌کند که: این واقعیت را می‌توان از نام‌های معروف شده برای ترشیز به دست آورد که در علت نامیده شدن این شهر به پشت یا بشت گفته‌اند. مقصود از پشت پشتوانه ادبیات عرب و علوم اسلامی است. چنان که یاقوت حموی، جغرافی‌دان و شهر آشنای سرزمین‌های اسلامی که در قرن هفتم هجری می‌زیسته است در کتاب معجم‌البلدان می‌نویسد: «یقال له بشت العرب لکثره ادبائها و فضلائها به خاطر داشتن ادیبان و فضلای بسیار، این‌جا را پشتوانه عرب گفته‌اند»

وی گفت: البته برخی آن را پشتوانه حوزه علمیه نیشابور، ابر شهر خراسان دانسته‌اند. دانشمندان ترشیز در آن روزگار در کادر علمی دانشگاه نظامیه نیشابور موثر همکاری‌های چشمگیری داشته و تعدادی از کرسی‌های علمی نظامیه در اختیار علمای ترشیز بوده است. برخی از آنها مانند ابوالمعالی مسعود طرثیثی (م ۵۷۳ ه. ق) و ابوسعیدمحمدبن‌یحیی‌الترشیزی (م ۵۴۸ هجری قمری) هستند که شهرت بیشتری دارند. همچنین یاقوت حموی در تعریف طریثیث مرکز بشت می‌نویسد: «و ما زالت منبتاً للفضل و موطنا للعلماء و اهل الدین و الصلاح» این منطقه همواره سرچشمه فضلاء و دانشمندان و صالحان و دین‌باوران بوده است.

این تاریخ شناس با اشاره به اینکه دانشمندان و علمای ترشیز را در کتاب‌های تاریخی و تراجم می‌توان تحت عناوین طرثییثی، تبانی، خارزنجی، بشتی، کندری و ترشیزی جست‌وجو کرد، افزود: متأسفانه این حوزه پررونق در اثر دو رخداد زیان‌بار متحمل صدمات جدی شد. یکی توسط اسماعیلیان که چون باطن‌گرا بودند، حوزه‌های علمیه را به دلیل گرایش به ظاهر کتاب و سنت و ملاک قرار دادن آن دو، تحمل نکردند و در صدد نابودی آنها بر می‌آمدند. و دیگر حمله ویرانگر و فاجعه‌آمیز مغولان بر خراسان که باعث انهدام شهرها و نابودی حوزه‌های علمیه شدند. از آن پس تا چندی اطلاعی از حوزه علمیه ترشیز نیست. پر پیشینه‌ترین مدرسه علمیه کاشمر مدرسه علمیه عتیق است. این حوزه توسط مصطفی‌قلی‌خان‌عرب ‌میش‌مست که از کرمانشاه تحت عنوان مهاجرت و یا تبعید به ترشیز آمده بود، ساخته شده است.

وی خاطرنشان کرد: مسجد جامع و یک رشته قنات جاری که به صورت شبکه آب‌رسانی منظم و زیرزمینی، برای تأمین آب مورد نیاز شهر و به طور رایگان برقرار بوده، از دیگر یادگاری‌های اوست و به همت آیت‌الله حاج ‌شیخ‌ محمدحسین اولیایی مدرسه معروف حاج شیخ ساخته شد. سومین مدرسه نیز توسط یکی از علما و وعاظ سرشناس کاشمر که خود جزو متمولین بود ساخته شد. مرحوم حاج شیخ هادی سلطان‌العلماء تمام اموالش را وقف این حوزه نمود و تولیت آن را به مرحوم حاج شیخ واگذار نمود.

انتهای پیام

منبع: ایسنا

کلیدواژه: استانی شهرستانها تاريخ حكومت استانی اجتماعی استانی اقتصادی استانی شهرستانها استانی علمی و آموزشی حوزه علمیه حسنعلی خان اسحاق خان هجری قمری میش مست

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۳۱۰۲۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تحقق ۱۲۹ مصوبه از سفر اول دولت سیزدهم به خراسان رضوی

خبرگزاری مهر گروه استان‌ها: فاطمه سعادتیان نیک: دولت سیزدهم از ابتدای شروع به کار خود در سال ۱۴۰۰ انجام سفرهای استانی با هدف آشنا شدن با مسائل و مشکلات مردم، مدیران مناطق و شناخت ظرفیت‌های اقتصادی در راستای ایجاد اشتغال، رونق تولید، رفع مشکلات مردم به ویژه فقرا و محرومان و… را به عنوان یکی از اولویت‌های اصلی آغاز کرده است؛ سفرهایی که پس از پایان دور اول آنها و سفر به تمامی استان‌ها تا کنون ۱۴ سفر استانی را در دور دوم نیز تجربه کرده است.

خراسان رضوی به عنوان یکی از بزرگترین استان‌های کشور و برخوردار از ظرفیت‌های فراوان اقتصادی، گردشگری، سیاسی، اجتماعی همواره مورد توجه دولت‌ها در دوره‌های مختلف بوده است. این استان ۱۰ و ۱۱ فروردین‌ماه ۱۴۰۱ مقصد هجدهمین سفر استانی سید ابراهیم رئیسی و تعدادی از وزرا و اعضای هیأت دولت در دور اول سفرهای استانی بود.

سفری که علاوه بر مصوبات آن دستاوردهایی همچون آغاز عملیات اجرایی فاز دوم ذخیره‌سازی گاز شوریجه D و بهره‌برداری از ۲ کارخانه فرآوری گوگرد در سرخس با حضور رئیس جمهور، آغاز عملیات اجرایی احداث بیش از ۵۰ هزار واحد مسکونی طرح نهضت ملی مسکن و هنرستان شهید حاج قاسم سلیمانی توسط وزیر راه و شهرسازی، افتتاح یک باب دبستان در روستای محروم «کلاته برفی» مشهد توسط وزیر آموزش و پرورش، آغاز عملیات احداث ۲۴ واحد نیروگاهی تجدید پذیر با ظرفیتی بیش از ۱۹۴ مگاوات در خراسان رضوی توسط وزیر نیرو، افتتاح بخش سی تی اسکن بیمارستان لقمان حکیم سرخس توسط رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران، آغاز احداث شبکه جمع‌آوری و تصفیه‌خانه فاضلاب خواف و کلنگ زنی پروژه ۲۰۰ واحدی نهضت ملی مسکن در این شهرستان با حضور وزیر ورزش و جوانان به دنبال داشت.

یعقوب‌علی نظری، استاندار خراسان رضوی در نشست خبری اعلام مصوبات سفر اول هیأت دولت به خراسان رضوی که ۱۵ فروردین‌ماه ۱۴۰۱ برگزار شد اظهار کرد: در این سفر ۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری و ۱۳۷۹ میلیون دلار نیز در بخش ارزی و منابع مالی تصویب شد.

وی ادامه داد: همچنین ۳۱ هزار و ۴۴۸ میلیارد تومان نیز تسهیلات مصوب شد که قرار است برای فعالیت‌های اقتصادی طی سه سال پرداخت شود و پروژه‌هایی که در ارتباط با مصوبات این سفر است نیز به نتیجه خواهد رسید.

آن‌چه از شواهد و قرائن مشخص است دومین سفر هیأت دولت سیزدهم به استان خراسان رضوی در فصل بهار امسال انجام خواهد شد؛ سفری که می‌تواند فضای مناسبی برای پیگیری مصوبات سفر اول و رفع مشکلات و موانع مصوبات اجرا نشده را پیش روی مسؤولان استان بگذارد.

پیگیری دریافت اعتبار برای اجرای ۵۱ مصوبه هیأت دولت در خراسان رضوی

جواد خدایی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در پاسخ به این سوال که در حوزه‌های مختلف استان چه مصوباتی از دور اول سفر هیأت دولت محقق شده است گفت: از مجموع ۱۸۰ مصوبه دور اول سفر هیأت دولت به استان، ١٢٩ مصوبه محقق شده یا در آستانه تحقق کامل است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان رضوی افزود: این مصوبات در قالب ۱۵ دستگاه اجرایی و ۱۲ وزارت خانه محقق شده و شامل حوزه‌های برق، بهداشت و درمان، صنعت، محیط زیست و حمل و نقل و راه است.

وی در پاسخ به وضعیت مصوبات نیمه تمام نیز اظهار کرد: ۵۱ مصوبه از مجموع مصوبات هیأت دولت در حال پیگیری برای دریافت اعتبار است و تا انتهای دولت به بهره برداری خواهد رسید.

خدایی با بیان اینکه حوزه‌های مصوبات قابل بهره برداری شامل ورزشی، بهداشتی و درمانی، زیربنایی، فرهنگی، آموزشی، کشاورزی و صنعتی است تصریح کرد: پنج مصوبه در حوزه ورزشی شامل استادیوم، سالن و زمین چمن مصنوعی، ۱۲ مصوبه در حوزه برق، آب و فاضلاب و گازرسانی شامل پست برق ۱۳۲ و ۴۰۰ کیلو ولت، آبرسانی به شهرها و روستاها، گازرسانی به ۲۳۲ روستا و یک شهر و یک مصوبه با عنوان ایجاد سیستم کنترل و پایش آلودگی محیط زیست از جمله این مصوبات است.

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان رضوی چهار مصوبه درباره مجتمع‌های فرهنگی و ۱۲ مصوبه در حوزه علوم و تحقیقات را از دیگر مصوبات بیان کرد و افزود: شش مصوبه در حوزه جهاد کشاورزی شامل احیا و مرمت بیش از ۴۰۰ کیلومتر قنات، انتقال آب با لوله، استخر ذخیره آب، ساخت سیل بند و …، شش مصوبه در حوزه بهداشت و درمان شامل ساخت و بهره‌برداری از بیمارستان، مراکز بهداشت شهری و روستایی، دانشکده و…و دو مصوبه درباره تصفیه خانه‌های شهرک‌های صنعتی هم از جمله آنها بود.

وی به ۹ مصوبه جاده‌ای، روکش ۱۶۰۰ کیلومتر از محورهای شریانی و ایمن سازی ۵۴ نقطه حادثه خیز در استان اشاره و خاطرنشان کرد: بازنگری در طرح هادی ۱۱۱۳ روستا و اجرای طرح هادی در ۱۱۴۱ روستا از دیگر مصوبات دور اول سفر دولت سیزدهم به خراسان رضوی بود.

خدایی افزود: احداث و بازسازی ۳۰۳۵ کلاس جدید و بازسازی و مقاوم سازی ۳۳۰ کلاس قدیمی، جایگزینی کلاس‌های کانکسی و ساخت سالن و استخرهای آموزشی از جمله مصوبات هیأت دولت در حوزه آموزش بود.

سه ایستگاه سنجش گرد و غبار با تحقق ۱۰۰ درصدی

ایجاد سیستم کنترل و پایش آلودگی محیط زیست یکی از مصوبات سفر هیأت دولت به خراسان رضوی بود که در همین خصوص مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه تا قبل از شروع به کار دولت سیزدهم هیچ شهرستانی در استان خراسان رضوی مجهز به ایستگاه سنجش گرد و غبار نبود اظهار کرد: سه ایستگاه سنجش گرد و غبار با تحقق ۱۰۰ درصدی مصوبه سفر رئیس جمهور جهت نصب و فعال‌سازی به شهرستان‌های سبزوار، گناباد و تربت جام این استان تحویل داده شد.

مهدی اله پور افزود: تا کنون هفت شهرستان خراسان رضوی شامل مشهد مقدس، خواف، سرخس، نیشابور، گناباد، سبزوار و تربت جام مجهز به ایستگاه سنجش گرد و غبار شدند.

وی خاطرنشان کرد: طی سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ از محل اعتبارات ملی ۶۰ میلیارد ریال برای تجهیز شش شهرستان استان خراسان رضوی به ایستگاه سنجش گرد و غبار هزینه شد.

سفرهای استانی دولت سیزدهم علاوه بر نظم و استمرار از ویژگی دیگری هم برخوردار است و آن برگزاری جلسات کارشناسی و احصاء نیازهای واقعی و ضروری استان‌ها برای تصویب در هیأت دولت است؛ فرصتی که اگر مسؤولان استان در روزهای باقیمانده به خوبی از آن استفاده کنند زمینه تحقق کامل مصوبات دور اول و تصویب مصوباتی در راستای حل مشکلات و موانع پیش روی توسعه استان در دور دوم سفرهای استانی فراهم خواهد شد.

کد خبر 6089541